විපස්සනා යනු කුමක්ද?

එස්. එන්. ගොඑන්කා තුමා විසින්
ස්විට්සර්ලන්තයේ බර්න් නගරයේදී පවත්වන ලද දේශනයක් ඇසුරින්

සෑම කෙනෙක්ම සාමය සැනසිල්ල ප්‍රර්ථනා කරන්නේ
අපේ ජීවිත තුල අපට නැත්තේද එයම බැවිනි.


අප සෑම කෙනෙක්ම
කලින් කලට
සිත් කැළඹිල්ල කණස්සල්ල දොම්නස, දුක අත් විඳිමු.
සිත කැළැඹී දුක්විඳින අප
අපේ දුක් දොම්නස්
අපටම සීමා කරගන්නේද නැත.
අපි ඒ දුක් දොම්නස්
ඒ අයුරින්ම අන් අයටද බෙදා හරිමු.
දුකින් දොම්නසින් කල්ගතකරන කෙනෙකු
අවට වාතාවරණයද දුක් දොම්නස්වලින් පිරී යයි.
ඔහුට සමීප වන තැනැත්තන්ද කැළඹේ .
සත්යවශයෙන්ම මෙය ජීවත්වීමට සුදුසු මාර්ගයක් නොවේ.


අපි අප සමගද අන් අය සමගද
සාමයෙන් සමාදානයෙන් ජීවත්විය යුත්තෝ වෙමු.
සමාජයීය සත්වයෙකු ලෙස ජීවත්වන මිනිසා
සමාජයෙහි අන් අය සමග
සහ සම්බන්ධතාවය පැවැත්විය යුතුය.
එහෙත් අප සාමයෙන් ජීවත්වන්නේ කෙලෙසද?
අන් අයට සාමයෙන් සැනසිල්ලෙන්
දිවි ගෙවන්නට හැකිවන අයුරින්
අපි අප තුල
සාමය හා සැනසිල්ල පවත්වා ගන්නේත්,
අප අවට වාතාවරණයෙහි
සාමය සැනසිල්ල පවත්වා ගන්නේත් කෙසේද?

මෙම කැළැඹිල්ලෙන් මිදීමට නම්,
අප ඊට අදාළ මූලික හේතුව,
දුකට හේතුව සොයා ගත යුතුය.
අප ගැටළුව විමසා බැලූවහොත්
අපේ සිතේ  ඕනෑම අපිරිසිදුබවක්,
ක්ලේශයක් මතුවන හැම විටම
අප දුකට පත්වන බව අපට පැහැදිලි වෙයි.
සිතේ මතුවන ක්ලේශයක, අපිරිසිදු බවත් සමග
සාමය හා සමාදානයට එක්ව පැවතිය නොහැක.

අප සිතේ අපිරිසිදුතාවයක් මුලින්ම මතුවන්නේ කෙසේද?
විමසා බැලීමෙන් එයද පැහැදිලි වේ.
අප අකමැති ආකාරයට කිසිවෙකු හැසිරෙන විට හෝ
අකමැති දෙයක් සිදුවන විට
අපි අසතුටට පත්වෙමු.
බලාපොරොත්තු නොවූ දේ සිදුවන විට
ඇතුලතින් පීඩාවට පත්වෙමු.
අපේ අරමුණු ඉටු නොවන විට,
බාධක හමුවන විට
අපි,
නැවත ඇතුලත ආතතීන්
නිර්මාණය කර ගන්නෙමු.
ඇතුලත ගැට ගසා ගන්නෙමු.
මුළු ජීවිතය පුරාම
අප අකමැති දේ නිරන්තරයෙන්ම සිදුවන අතර
අප කැමති දේද සිදුවිය හැකිය.
සිදු නොවිය ද හැකිය.
එසේම ඒවාට ප්රතික්රියා දැක්වීමේ ක්රියාවලියද
නොකඩවා සිදුවෙමින්
අප තුල අපේ මුළු ශාරීරික හා මානසික
(නාම,රූප) ව්‍යුහයම ආතතියට පත්ව,
දොම්නසින් පීඩාවට පත්ව,
මුළු ජීවිතයම දුකක් බවට පත් වෙයි.

මේ අනුව,
මෙම ගැටළුවෙන් මිදීමට ඇති එක් මගක් නම්
අප ජීවිතෙයහි කිසිවක්
අප අකැමැති කිසිදෙයක් සිදුනොවී
සියලූ දේ සපුරා අප කැමැති ආකාරයන්ම සිදුවන සේ
කටයුතු සැලැස්වීමය.
අප අකැමැති දේ සිදුනොවී
අප කැමැති හැම දෙයක්ම සිදුවන ආකාරයට
සකස් කරගැනීම සදහා
එක්කෝ අප බලවත් විය යුතුය.
නැත්නම් බලවත් කිසිවෙකු
අපගේ ආධාරයට පැමිණිය යුතුය.
නමුත් එය කිසි සේත් සිදු නොවේ.
කිසිදු අකැමැති දෙයක් සිදුනොවී
හැම දෙයක්ම ඔහුගේ හෝ ඇයගේ රුචියටම ගැලෙපන සේ
ජීවිතයෙහි සියල්ල සිදුවන,
සියලූ අරමුණු නිබඳවම එසේම ඉටුවන
කිසිවෙකුත් මෙලොව නැත.
අපේ අරමුණු වලට හා බලාපොරොත්තු වලට පටහැනි දේ
නිරතුරුවම සිදුවෙයි.
එනයින් ගැටළුවක් පැන නගියි.
අප අකැමැති දේ ඉදිරියේ
අන්ධයින් සේ ප්‍රතික්රියා දැක්වීමෙන්
මිදෙන්නේ කෙසේද?
අප ඇතුලත පීඩනයට පත්කර නොගෙන
සාමයෙන් හා සමාදානයෙන්
ජීවත්  වන්නේ කෙසේද?

ඉන්දියාවේ මෙන්ම අනෙකුත් රටවලද
බුද්ධිමත් යහපත් පුද්ගලයින්
මෙම ගැටළුව,
මිනිසා විඳින දුක පිළිබද ගැටළුව
අධ්‍යයනය කරමින් විසඳුමක් සොයා ගත්හ.
එනම්,
ඔබ අකමැති කිසියම් දෙයක්  සිදුවී
ඔබ තරහෙන්, බයෙන් හෝ
එවැනි සෘණ හැඟීමකින් ප්රතික්රියා දැක්වීම අරඹන විට
හැකිතරම් ඉක්මනින් අවධානය
වෙනත් අරමුණක් වෙත යොමු කළ යුතුය.
උදාහරණයක් ලෙස නැගී සිටින්න.
වතුර වීදුරුවක් ගන්න, පානය කරන්න.
ඔබේ කෝපය වැඩිදියුණු නොවේ.
එය කෙමෙන් අඩුවීමට පටන් ගනී.
එසේ නැතිනම් ගණන් කිරීමට පටන් ගන්න.
එක, දෙක, තුන, හතර,
එසේත් නැතිනම් වචනයක් හෝ වාක්‍යයක්,
කිසියම් මන්ත්‍රයක් හෝ
ඔබ බැතිමත්ව වඳින පුදන දෙවි කෙනෙකුගේ නාමයන්
නොකඩවා යළි යළිත් කීමෙන්
ඔබේ මනස වෙනතකට යොමු වන අතර,
කිසියම් ප්‍රමාණයකට
ඔබ ඔබේ කෝපයෙන් හෝ
එවන් වූ සෘණ හැඟීම්වලින්
නිදහසක්  ලබනු ඇත.

මෙම විසඳුම ප්රයෝජනවත්  විය.
එය ඵලදායක ද විය.
එය අදටත් ක්රියාත්මක වෙයි.
මෙසේ ක්රියා කිරීමෙන්
මනස කැළඹීමෙන් නිදහස් වේ.
එසේ වුවද එම විසඳුම සාර්ථක වන්නේ
සිතේ මතුපිට මට්ටමේදී පමණි.
මතුපිට තලයෙහි සාමය හා සමාදානය පවතින නමුදු
සිතෙහි ගැඹුරෙහි සිත පතුලට ඔබා තබන ලද
සෘණාත්මක හැඟීම් වලින් සැදුන නිද්‍රෝපගත ගිනිකන්ද
කවර අවස්ථාවකදී හෝ බිහිසුණු පිපිරීමකට ලක්වනු ඇත.

ඇතුලාන්ත සත්යය පිළිබඳව ගවේෂණය කළ
වෙනත් ගවේෂකවරු සිය සමීක්ෂණ
තවත් ඉදිරියට ගෙන ගොස්
සිත සහ සිරුර පිළිබද සත්යතාවයන්
තමා තුළම අත්විදිමින්,
සිත වෙනතක යොමු කිරීම
ප්‍රශ්නයෙන් පලායාමක් පමණක් ලෙස
හඳුනා ගත්හ.
පලායාම විසදුමක් නොවේ.
ඔබ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දියයුතුය.
සිතෙහි සෘණ සිතුවිල්ලක් ජනිත වූ විගස
එය නිරීක්ෂණය කරන්න.
එයට මුහුණ දෙන්න.
එසේ කරන විට
එහි ශක්තිය හීනවීමට පටන්ගනී.
ක්‍රමක්‍රමයෙන් එම සිතුවිලි පහවී යයි.  

මෙය හොඳ විසඳුමකි.
යටපත් කිරිම සහ ප්රකට කිරීම යන
අන්තයන් දෙකෙන්ම වෙන් වූවකි.
යටි සිතෙහි ඍණ හැඟීම් සඟවා දැමීමෙන්
ඒවා ඉවත් නොවේ.
එමෙන්ම ඒවා අකුසල කායික හෝ වාචික ක්රියාවලින්
මතුවීමට ඉඩ දුනහොත්
තව තවත් දුෂ්කරතා මතු වේ.
නමුත් ඔබ නිරීක්ෂණයේ යෙදෙනවා පමණක් නම්
කෙලෙස් පහ වී යයි.
එවිට ඔබ එයින් මිදුනේ වෙයි.

මේ විසඳුම
ඉතා විශ්මයජනක දෙයක් ලෙස හැඟන නමුදු
එය සැබවින්ම ප්‍රයෝගිකද?
සාමාන්‍ය කෙනෙකුට
කෙලෙස් වලට මුහුණ දීමේ හැකියාව තිබේද?
අප   තුළ කෝපය මතු වූ විට
එය අපව කොතරම් වේගයෙන් යටපත් කරගනීදැයි කිවහොත්
එය අපේ අවධානයට පවා ලක් නොවේ.
එවිට කෝපයෙන් මුසපත් වන අපි
අපට සහ අන් අයට හානිකර
ශාරීරික හෝ වාචික ක්‍රියාවන්ට පෙළඹෙමු.
පසුව කෝපය නිවී යෑමෙන් අනතුරුව,
මේ තැනැත්තාගෙන්, අර තැනැත්තාගෙන්
නැත්නම් දෙවියන්ගෙන් සමාව අයදිමින්
හඬා වැටෙමු. පසු තැවෙමු.
”අනේ මට සමාවෙන්න, මගෙන් අත් වැරැුද්දක් සිදුවුණා,
එනමුදු ඊළඟ අවස්ථාවේත්
ඊට සමාන සිදුවීමකදී
අපි නැවත එම අයුරින්ම ප්‍රතික්රියා දක්වමු.
පසුතැවීමෙන් කිසිදු ප්‍රතිඵලයක් අත් නොවේ.

අපට ඇති ගැටලූව නම්
මානසික අපිරිසිදුතාවය ඇරඹෙන විට
එය හඳුනා ගැනීමට අපොහොසත් වීමයි.
යටිසිතේ පත්ලෙන් මතුවන ක්ලේශයන්
උඩුසිත කරා එළඹෙන අතරමග
විශාල ශක්තියක් රැස් කරගෙන පැමිණෙන හෙයින්
ඉන් මුසපත් වන අපට
එය නිරීක්ෂණය කළ නොහැක.

අප කෝපයට පත්වීම පටන්ගන්නා විගසම
”ඔන්න තරහා එනවා” යි මට දැනුම් දෙන්නට
මා පුද්ගලික ලේකම්වරයෙකු පත් කරගත්තා යයි සිතමු.
මා කෝපයට පත්වන්නේ කවර වේලාවකදැයි නොදන්නා බැවින්
පැය විසිහතර පුරා වාර 3 කට
පුද්ගලික ලේකම්වරු  තුන් දෙනෙකු
මට අනතුරු අඟවයි.
කෝපය ඉස්මතු වීමට පටන් ගනී .
එවිට මගේ ලේකම් මට කියනවා -
”ඔන්න තරහා එනවා”,
මා කරන පළමු දේ නම්,
ඔහුට බැණ වැදීමයි.

”මෝඩයා මං උඹට පඩි ගෙවන්නේ මට උගන්නන්න කියලා හිතුවාද”
මා කොතරම් කෝපයෙන් මුසපත් වෙලා දැයි  කියතහොත්
ඒ වේලාවට  මට යහපත් අවවාද උපකාරී නොවේ.

මට ප්‍රඥාව පහළ වී මා ඔහුට බැණ වැදුනේ නැතැයි සිතමු.
ඒ වෙනුවට ”ඔබට බොහෝම ස්තූතියි.
මා දැන් වාඩි වෙලා මගේ කෝපය නිරීක්ෂණය කරන්න  ඕන”
මම කියමි.

එනමුදු එය කළ හැකිද?
මා ඉඳගෙන කෝපය නිරීක්ෂණය කිරීම ඇරඹූ විගසම
මගේ කෝපයට හේතු වූ අරමුණ,
මගේ කෝපය ඇවිස්සූ තැනැත්තා හෝ සිදුවීම
සිතට නැගෙයි.
එවිට මා නිරීක්ෂණය කරන්නේ
මගේ කෝපය නොවේ.
මගේ කෝපයට හේතු වූ බාහිර උත්තේජනයයි.
එවිට සිදුවන්නේ
සිතේ අපිරිසිදුතාවය වැඩිවීම බැවින්
එය විසඳුමක් නොවේ.
කිසිම භාවාත්මක හැඟීමක් හෝ සෘණ හැඟීමක්
එය ජනිත කළ බාහිර අරමුණෙන් වෙන්කොට
නිරීක්ෂණය කළ නොහැක.

කෙසේ වුවද
පරමාර්ථ සත්‍යය අවබෝධ කර ගත් උතුමෙකු විසින්
නියම විසඳුම සොයා ගෙන ඇත.
සිතෙහි කවර හෝ ක්ලේශයක් ජනිත වන අවස්ථාවක
ශාරීරික මට්ටමින් ක්‍රියාවන් දෙකක් සිදුවෙයි.
එකක් නම් ආශ්වාස ප්රශ්වාසයෙහි
ස්වාභාවික රිද්මය බිඳ වැටීමයි.
සිත අපිරිසිදු වූ ඕනෑම විටෙක
අපි තදින් හුස්ම ගැනීමට පටන් ගනිමු.
එය නිරීක්ෂණය කිරීම පහසුය.
එවිටම ඊට වඩා සියුම් මට්ටමකින්
ශරීරය ඇතුලත
ජෛව රසායනික ක්රියාවක් ඇරඹි
සංවේදනාවක් ජනිත වෙයි.
සෑම ක්ලේශයක්ම
කිසියම් ආකාරයක සංවේදනාවක්
ශරිරයෙහි ඇති කරවයි.

මෙයින් අපට
ප්‍රයෝගික වූ විසඳුමක් ඉදිරිපත් වෙයි.
සාමාන්‍ය තැනැත්තෙකුට
සිතේ මතුවන භාවාත්මක ක්ලේශයන්
භාවාත්මක භීතිය, කෝපය හෝ කාමය
නිරීක්ෂණය කිරීම කළ නොහැක.
එහෙත් නිසි මග පෙන්වීමක් හා
පුහුණුවක් ලැබීමෙන් පසු
මනසේ කෙලෙස් හා ඍජුව සම්බන්ධ
ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස සහ ශාරීරික සංවේදනාවන්
ඉතා පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැක.

ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස සහ ශාරීරික සංවේදනා
අපට දෙවිදියකින් ප්‍රයෝජනවත් වෙයි.
සිතේ කිසියම් ක්ලේශයක් මතු වූ විට
සිය සාමාන්‍ය ස්වභාවය අහිමි වන ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස
”ඔන්න මොනවා හරි වැරදීමක් වෙලා”යි
හඬ නගා පවසනු ඇත.
ආශ්වාස ප්‍රශ්වාසයට දොස් නැගිය නොහැකි නිසා
අපට ඒ අනතුරු ඇඟවීම පිළිගැනීමට සිදුවෙයි.
එලෙසින්ම ශාරීරික සංවේදනා
කිසිවක් වැරදි ඇති බව අපට පවසනු ඇත.
එසේ අනතුරු හඟවනු ලැබීමෙන්
අප ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස සහ
සංවේදනා නිරීක්ෂණය කිරීම ඇරඹූ විට
ඉතා ඉක්මණින් ක්ලේශය පහව යන බව
අපට පැහැදිලි වෙයි.

මෙම මානසික හා ශාරීරික  (නාම-රූප) ක්රියාදාමය
එකම කාසියක දෙපස වැන්න.
එක් පසෙක සිතේ ජනිත වන හැඟීම් හා සිතුවිලිය.
අනෙක් පස ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස සහ ශාරීරික සංවේදනාවන්ය.
සිතේ මතුවන හැගීම් සිතුවිලි හෝ ක්ලේශයන්
ආශ්වාස ප්‍රශ්වාසයෙන් හා
ශාරීරික සංවේදනාවන්ගෙන් පිළිබිඹු වෙයි.
එනයින් ආශ්වාස ප්‍රශ්වාසය හෝ සංවේදනා නිරීක්ෂණයේදී
ඇත්ත වශයෙන්ම අප නිරීක්ෂණය කරන්නේ
සිතේ මතුවන ක්ලේශයන්ය.
අපි ප්‍රශ්නයෙන් පලායාම වෙනුවට
පවතින සත්‍යයට එලෙසින්ම මුහුණ දෙමු.
එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස
චිත්ත ක්ලේශයන්හි බලය පිරිහෙන අතර
ඒවා අතීතයෙහි මෙන්
අප මුසපත් කරවීමට සමත් නොවන්නේය.
අප මේ ස්වයං නිරීක්ෂණය
නොකඩවා කරගෙන ගියහොත්
කාලය සමග
ක්ලේශයන් සපුරාම පහව ගොස්
සාමයෙන් හා සතුටෙන් සිටීමට හැකිවෙයි.

මේ අයුරින්
ස්වයං නිරීක්ෂණ ක්‍රමය මගින්
සත්‍යය දෙයාකාරයකින් ප්‍රකට වේ.
එනම් අභ්‍යන්තර සත්‍යය හා
බාහිර සත්‍යය වශයෙනි.
මින් පෙර බැහැරට යොමු වී සිටි
අපට අභ්‍යන්තර සත්ය ස්වභාවය මග හැරී තිබිණි.
අපි නිබඳවම
අපේ අසන්තෝෂයට හේතුව සොයා
බාහිර ලොව විමසුවෙමු.
නිරතුරුවම බාහිර සත්‍යතාවයට දොස් පවරමින්
එය වෙනස්කර ගැනීමට උත්සාහ කළෙමු.
අභ්‍යන්තර සත්‍යතාවය පිළිබදව
අවිද්‍යවෙන් පසු වූ අපි
අපේ දුකට හේතුව
අප තුලම පවතින
ප්‍රියජනක හා අප්‍රියජනක සංවේදනාවන්ට
අන්ධලෙස ප්‍රතික්රියා දැක්වීම බව
වටහා නොගත්තෙමු.

දැන් නිසි පුහුණුවත් සමග
අපට කාසියෙහි අනෙක් පස දිස්වෙයි.
අපට ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස පිළිබඳව මෙන්ම
අප තුළ සිදුවන දේ ගැන ද
සිහියෙන් පසුවිය හැක.
ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස හෝ සංවේදනා කුමක් වුවද
අපි අපේ මානසික සමතුලිතතාවය නැති කර නොගෙන
එය නිරීක්ෂණය කිරීමට ඉගෙන ගනිමු.
ප්‍රතික්‍රියා කිරීම සහ අපේ දුක වර්ධනය කර ගැනීම
නතර කර ගන්නෙමු.
ඒ වෙනුවට
අපි කෙලෙසුන් වලට මතු වී
වියැකී යන්නට ඉඩ හරින්නෙමු.

කෙනෙකු මෙම ක්‍රමය
වැඩි වැඩියෙන් පුහුණු වන විට
වඩාත් ඉක්මනින්
කෙලෙසුන් දිය වී යන්නට පටන් ගනියි.
කෙමෙන් සිත කෙලෙසුන්ගෙන් දුරුවී
පවිත්‍ර වෙයි.
පිවිතුරු සිත නිබඳවම මෛත්‍රියෙන්
සියල්ලන් කෙරෙහි වූ ආත්ම මානයෙන් තොර
ආදරයෙන් පිරුණේ වෙයි.
එසේම පිවිතුරු සිත
අන් අයගේ පරාජයන්හි හා දුක් දොම්නස්හි පතල කරුණාවෙන්ද
ඔවුන්ගේ සාර්ථකත්වයේදී හා සතුටේදී මුදිතාවෙන්ද
සියලූ ආකාරයේ සිදුවීම් වලදී උපේක්ෂාවෙන්ද පිරුණේ වෙයි.

කෙනෙකු මේ තලයට ළගා වන විට
ඔහුගේ මුළු ජීවිත රටාවම වෙනස් වේ.
කවරකුගේ හෝ සිතේ
සාමයට හා සමාදානයට හානිවන අයුරින්
ශාරීරිකව හෝ වාචිකව ක්‍රියාකිරීමට
ඔහු තවදුරටත් අපොහොසත් වෙයි.
ඒ වෙනුවට,
සමබර සිතේ සමාදානය පැතිරි,
අන් අයටද බලපා ඔවුනටද උපකාරී වෙයි.

එසේම විඳින දුක් සියල්ලම හමුවෙහි
ඇතුලාන්ත වශයෙන්
උපේක්ෂාවෙන් සිටීමට පුහුණුවීම හේතුවෙන්
බාහිර ලෝකය තුල අත්විදින්නට සිදුවන
සියලූ අත්දැකීම් වලදී නොබැඳුණු බවක්
වර්ධනය වෙයි.
කෙසේ වුවද මේ නොබැඳුණු බව
ලෞකික ප්‍රශ්න වලින් පලායාමක් හෝ
නොසළකා හැරීමක් නොවේ.
නොකඩවා විපස්සනා පුහුණුවේ යෙදෙන තැනැත්තා
අන් අයගේ දුක් දොම්නස් වලට
වඩ වඩාත් සංවේදී වන අතර
දුක් විදින තැනැත්තා විඳින දුකෙන් මුදවා ගන්නට
හැකි අයුරින් ක්රියා කරන අතර
එසේ කරන්නේද කැළඹීමකින් තොරව
මෛත්‍රියෙන්, කරුණාවෙන්, මුදිතාවෙන් හා
උපේක්ෂාවෙන් පිරුණු සිතිනි.
සිතේ සමබරතාවය රැක ගනිමින්ම
අන් අයට පූර්ණ කැපවීමෙන්
පූර්ණ සහභාගීත්වයෙන් යුතුව
උපකාර කිරීමේ කලාව
ඔවුහු ඉගෙන ගනිති.
මේ ආකාරයෙන්
අනික් අයගේ සාමය හා සතුට වෙනුවෙන් ක්රියා කරමින්
ඒ අයද සාමයෙන් හා සතුටින් ජීවත් වෙති.

බුදුන් වහන්සේ ඉගැන්වූයේ මෙයයි.
ජීවත්වීමේ කලාවයි.
උන්වහන්සේ ආගමික සංස්ථාවක්,
ආගමක් ගොඩනැගුවේ නැත.
උන්වහන්සේ සරණ ගිය අයට
යාගහෝම පුද පූජා පුහු වතාවත් ආදිය
ඉගැන්වූයේ නැත.
ඒ වෙනුවට ස්වාභාවික සත්‍යය,
තමා තුල සත්‍ය ස්වභාවය නිරීක්ෂණය කරන්නට ඉගැන්වූහ.

අවිද්‍යාව නිසා
අපි අපට මෙන්
අන් අයටද හානිකර අයුරින්
ප්රතික්රියා දක්වන්නෝ වෙමු.
එනමුදු අප තුළ සත්‍ය ස්වභාවය
එලෙසින්ම දැකීමේ ප්රඥාව පහළ වන විට
ප්රතික්රියා දැක්වීමේ පුරුද්ද ගිලිහී යයි.
අප අන්ධ ලෙස ප්රතික්රියා කිරීමෙන් මිදෙන විට
අපට නියමාකාරයට ක්රියා කිරීමේ හැකියාව ලැබෙයි.
එවැනි ක්රියාවක්
නිර්මාණශීලි ධනාත්මක සහ
තමාටත් අන් අයටත් උපකාරී වන
ක්රියාවක්ම පමණක් වෙයි.

සෑම ප්රඥාවන්ත පුරුෂයෙකුම අවවාද දුන් පරිදි
”තමාම හඳුනා ගන්න”ට අපට අවශ්ය වන්නේ කුමක්ද?
අප විසින් අප හඳුනාගත යුත්තේ
හුදු බුද්ධියෙන්
අදහස් හා සිද්ධාන්ත මට්ටමින් හෝ
හුදු හැගීම්බර,
භක්තිමත් ස්වභාවයෙන් හෝ
අප අසා කියවා ඇති දෙයට
නිතැතින්ම එකග වීමෙන් හෝ නොවේ.
ඒ දැනුම ප්රමාණවත් නොවේ.
අප විසින් සත්ය ස්වභාවය අත්විඳිය යුතුය.
ශාරීරික හා මානසික සබඳතාවය පිළිබඳ සත්‍ය ස්වභාවය
අපි සෘජුවම අත්විඳිය යුතු වෙමු.
අපට කෙලෙසුන් දුරු කිරීමට හා
දුකින් මිදීමට උපකාරී වන්නේ එයම පමණි.

අප තුළ වූ අපේම සත්‍ය ස්වභාවය
සෘජුවම අත්විඳීම,
මෙම ස්වයං නිරීක්ෂණයේ යෙදෙන ක්‍රමය
(විපස්සනා” භාවනා ක්‍රමය ලෙස හැඳින්වේ.
බුදුන්වහන්සේගේ කාලයේ
ඉන්දියාවේ භාවිත වූ බසින්
”පස්සනා” යනු
විවෘත දෑසින් සාමාන්ය ලෙස දැකීමයි.
එහෙත්  ”විපස්සනා” යනු
කිසියම් දෙයක සත්‍ය ස්වභාවය
ඇති සැටියෙන්ම දැකීම මිස
එය තමාට පෙනෙන ආකාරයට දැකීම නොවේ.
ශාරීරික හෝ මානසික ව්‍යුහයේ
පරමාර්ථ සත්‍ය ස්වභාවය
පූර්ණ ලෙස දකින තුරුම
අප මතු පිටින් පෙනෙන ස්වභාවය
විනිවිද යා යුතුය.
අප මෙම සත්‍ය ස්වභාවය අත්දකිමින්,
අන්ධ ලෙස ප්රතික්රියා නොකර සිටින්නේ කෙසේද
යන්න ඉගෙන ගන්නා විට,
නව සංස්කාර ඇතිකරගැනීමෙන්ද වැළකී සිටින අතර
පැරණි සංස්කාරද කෙමෙන් දුරු වී යයි.
එවිට සියලූ දුකින් මිදෙන අපි
සැබෑ සතුට අත් විඳිමු.

විපස්සනා පාඨමාලා පුහුණුව පියවර තුනකින් සමන්විතය.
පළමුව තමන් තවත් කෙනෙකෙුගේ
සාමය සමාදානය බිඳෙන අයුරින්
ශාරීරිකව හෝ වාචිකව ක්‍රියාවන් කිරීමෙන්
වැළකිය යුතුය.
ශාරීරිකව හෝ මානසිකව
කෙලෙසුන් වැඩිදියුණු වන අයුරින් හැසිරෙන අතරම
මනස කෙලෙසුන්ගෙන් දුරු කර ගැනීමටද
ක්‍රියා කළ නොහැක.
එනිසා
පුහුණුවේ පළමු අත්‍යාවශ්‍ය පියවර වන්නේ
සිල්වත් වීමයි.
කෙනෙකු ප්‍රාණඝාතයෙන්, නුදුන් දේ ගැනීමෙන්,
කාම මිථ්‍යාචාරයෙන් මුසාවාදයෙන් සහ
මත්ද්‍රව්‍ය හා මත්පැන් භාවිතයෙන්  වැළකී සිටීමට
එකඟ විය යුතුයි.
එම ක්‍රියාවන්ගෙන් වැළකී සිටීම නිසා
අප යෙදෙන්නට යන කාර්යය
කරගෙන යාමට ප්‍රමාණවත් තරමට
මනස සන්සුන් වෙයි.

ඊළඟ පියවර නම්
මේ කලබලකාරී සිත
එකම අරමුණක,
එනම් ආශ්වාස ප්රශ්වාසයෙහි
නොකඩවා රඳවා තබා ගැනීමට හැකිවන ප්රමාණයට
සිත දමනය කර ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය කර ගැනීමය.
කෙනෙකු සිය අවධානය
ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස මත
හැකිතරම් වේලාවක්
නොකඩවා රඳවා තබා ගැනීමට
වෑයම් කළ යුතුයි.
එය ව්‍යායාමයක් නොවේ.
කෙනෙකු ස්වාභාවික ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස,
ඇතුල් වන විට ඒ අයුරින්මද,
පිටවන විට ඒ අයුරින්මද නිරීක්ෂණය කරයි.
තවදුරටත්
දැඩි කෙලෙසුන්ගේ බලයට නතු නොවන සිත
මේ මඟින් තව තවත් නිවේ.
ඒ සමඟම ඔහු සිත එකඟ කරගනිමින්
තියුණු බවට හා විනිවිද යන සුළු බවට පත්කර ගනිමින්
විපස්සනා භාවනාව  සඳහා තම සිත සකස් කර ගනියි.

සිල්වත්ව ජීවත්වීම සහ සිත එකඟ කර ගැනීම
යන පළමු දෙපියවර තනි තනිව ගත් කල වුවද
ප්‍රයෝජනවත්ය.
එහෙත් තෙවන පියවර
එනම්,
තමා තුල වූ සත්‍ය ස්වභාවය විනිවිද දකින්නට
මනස කෙලෙසුන්ගෙන් වියුක්ත කිරීම නොකරන්නේ නම්
එම පළමු දෙපියවර
කෙලෙසුන් යටපත් කිරීමට පමණක්
ඉවහල් වෙයි.

තෙවන පියවර නම් විපස්සනා වැඞීමයි.

එනම්,
නිරන්තරයෙන් වෙනස්වෙමින්
සංවේදනා ලෙස ප්‍රකට වන
නාමරූප (සිතෙහි සහ කයෙහි) ක්‍රියාදාම
තමා තුළ අත්දකිමින්,
හැඟීම්බර වීමෙන් තොරව හා ක්‍රමානුකූලව
නිරීක්ෂණය කිරීමයි.

මේ බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මයෙහි අග්රඵලයයි.
ස්වයං නිරීක්ෂණයෙන් ස්වයං විශුද්ධියට පත්වීමයි.

එය සෑම කෙනෙකුටම පුහුණුවිය හැක.
සෑම කෙනෙක්ම දුක නම් වූ ගැටළුවට මුහුණ දෙයි.
එය විශ්ව සාධාරණ ප්‍රතිකර්මයක් අවශ්‍ය වන
විශ්ව සාධාරණ රෝගයකි.
කිසිවෙකු කෝපයට පත් වූ විට
එය බෞද්ධ කෝපයක්, ක්‍රිස්තියානි කෝපයක් නොවේ.
කෝපය යනු කෝපයයි.
කෙනෙකු මානසික කැළඹිල්ලට පත් වූ විට
එය ක්‍රිස්තියානි යුදෙව් හෝ මුස්ලිම් කැළඹිල්ලක් නොවේ.
රෝගය විශ්වයටම පොදුය.
ප්‍රතිකාරයද සියල්ලන්ටම පොදු විය යුතුය.

විපස්සනා එවැනි ප්‍රතිකර්මයකි.

අන් අයගේ සාමය සමාදානය රැකෙන සේ
සිල් රැකීම පිළිබඳව
කිසිවෙකුටත් විරුද්ධ විය නොහැක.
සිත පාලනය කර ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය කර ගැනීම ගැන
කිසිවෙකුටත් විරුද්ධ විය නොහැක.
සිතේ අපිරිසිදු බව නැති කර ගැනීමට ඉවහල් වන අයුරින්
තමාගේ ස්වභාවය
විනිවිද දැකීමේ ස්වභාවය දියුණු කර ගැනීම පිළිබඳ
කිසිවෙකුටත් විරුද්ධ විය නොහැක.
විපස්සනා විශ්ව සාධාරණ මාර්ගයකි.

ඇතුලාන්ත සත්‍ය ස්වභාවය නිරීක්ෂණය කිරීම මගින්
සත්‍ය ස්වභාවය ඒ පවතින අයුරින්ම නිරීක්ෂණය කිරීමෙන්
සෘජුවම අත්දැකීමක් ලෙස
කෙනෙකු තමා හඳුනා ගනියි.
විපස්සනා පුහුණු වන විට,
කෙනෙකුගේ දුකට හේතුවන කෙලෙසුන්ගෙන් මිදේ.

නාමරූප ධර්මතාවය
ගොරෝසු බාහිර, මතුපිටින් පෙනෙන සත්‍යයේ සිට
පරමාර්ථ සත්‍යය කරා විනිවිද ගමන් කරයි.
කෙනෙක් එයද ඉක්මවා
නාමරූප ධර්මතාවයෙන් ඔබ්බෙහි,
කාලය හා අවකාශය පිළිබඳ සීමාවන්ගෙන් ඔබ්බෙහි,
සාපේක්ෂ ද්‍රව්යමය තලයෙන් ඔබ්බෙහි වූ සත්‍යය
සියලූ කෙලෙසුන්ගෙන් සියලූ අපිරිසිදුතාවයෙන්
සියලූ දුකින් විනිර්මුක්ත වූ සත්‍යය අත්දකී.

කෙනෙකු මෙම සත්‍යය හඳුන්වන්නට යොදන නම අදාල නැත.
සෑම කෙනෙකුගේම අවසාන අරමුණ එයයි.

ඔබ සියලූ දෙනාම පරමාර්ථ සත්‍යය අවබෝධ කර ගනිත්වා.
සියල්ලෝම දුකින් මිදෙත්වා
සියල්ලන්ටම සැබෑ සාමය සැබෑ සතුට, සැබෑ සැනසිල්ල අත්වේවා.
සියල්ලෝම සතුටට පත් වෙත්වා!

---------------------------------------------------------------------------------------------

ඉහත දැක්වෙන ලිපිය
එස්. එන්. ගොඑන්කා තුමා විසින් ස්විට්සර්ලන්තයේ බර්න් නගරයේදී
පවත්වන ලද දේශනයක් ඇසුරින් සකස් කෙරුණකි.
 =============================

විපස්සනා යනු කුමක්ද?

.
ජීවත්වීමේ කලාව

.
ශ්‍රී ලංකාවේ විපස්සනා භාවනා මධ්‍යස්ථාන

.
විනය නීති සංග්‍රහය

.
විපස්සනා ආචාර්ය පරපුර

.
සිපිරිගෙයින් විදසුනට

.
දස දින විපස්සනා පාඨමාලාවේ ධර්ම දේශනා -English

 Vipassana Meditator experiences.

English Teacher, 
 Tourism Representative, Oil Executive,
German Teacher,  Photographer, Sculptor,
Managing Director, Lawyer, Actress,
Advisory Teacher, Computer Network Engineer, 
Drama Teacher, Management Consultant, Researcher, 
Share their experience on 10 day Vipassana Course.