රහතන් වහන්සේ නොනිදයි. සැතපෙනවා පමණි.

"මම රහතෙක්මි"
කියන  මුවින්ම
"මම වෙහෙස වී ඇඳට වැටුණාම
මට හොඳින් නින්ද යනවා"
කියා යම් කිසිවෙක් කියනවා නම්
ඔහුගේ රහත් බව ව්‍යාජයක්.
-------------------------------------------

සිහියෙන් විසීම
යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ කුමක්ද?

සාමාන්‍ය මිනිසෙක්
සිහියෙන් පසුවෙන කෙනෙක් ලෙස
පොදු පිළිගැනීමක් ඇත.
එහෙත්
ඔහුගේ සිහිය ඉතා සුළු සියයට ගණනකි.
ඔහු තුළත් ඔහු අවටත් සිදු වෙන දෙයින්
ඔහුගේ සිහියට හසුවන්නේ
අංශු මාත්‍රයක් පමණි.
බොහෝ දේ පිළිබඳව
ඔහු පසුවන්නේ අවසිහියෙනි.
මෝහයෙනි.
ඔහුගේ සිහියට වඩා පවතින්නේ
මෝහයයි. අවිද්‍යාවයි.

මේ මොහොතෙහි
ඔබ තුළත් ඔබ අවටත් සිදු වෙන දේ ගැන
ඔබ තුළ පවතින සිහිය කොතරම්ද?
"මේ වචන පේළිය හැරෙන්නට"
ඔබ සිහියෙන් පසුවන දේවල් මොනවාද?

ඔබේ ඉරියව්ව විමසා බලන්න.
ඔබේ වම් පය, දකුණු පය කොහේද?

ඔබේ ඉරියව්ව පිළිබඳ සිහිය යොමු කරන විට
ඔබ ඔබේ කය පිළිබඳව සිහියෙන් පසු වෙයි.
ඔබේ කය පවතින ආකාරය ගැන
කැමැත්තක් හෝ අකමැත්තක් නැත්නම්
මෙසේ ඉරියව්ව ගැන සිහියෙන් විසීම
කායානුපස්සනාවෙහි දෙවෙනි පියවරයි.
පළමු පියවර ආනාපාන සතියයි.

පවතින සිහියට අදාළව
ඔබ වැනි සාමාන්‍ය කෙනෙකුත්
රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුත් අතර
වෙනස කුමක්ද?

ඔබ සිහියෙන් වසන්නේ
එක් වෙලාවක ඔබ තෝරා ගන්නා
ඔබ කැමති හෝ අකමැති දේ පමණකි.
ඔබේ දරුවාගේ පන්තියේ ළමුන්
වේදිකාවක නර්තනයේ යෙදෙන විට
බොහෝ විට ඔබේ සිහියට ලක් වන්නේ
ඔබේ දරුවාම පමණි.
සිය ගණනක් සරඹ සන්දර්ශනයක යෙදුණද
ඔබ දකින්නේ ඔබේ දරුවාය.

මේ සීමිත දැක්ම
සිහිය නමින් හැඳින්වෙන නමුදු
ඒ සිහියට ලක් වන්නේ
මිනිසෙකුට සිහියෙන් සිටිය හැකි ප්‍රමාණයෙන්
ඉතාම අල්පයකි.

ඔබේ සිහියෙහි තවත් ලක්ෂණයක් නම්
ඔබේ කයෙහිත් සිතෙහිත් සිදු වෙන වෙනස්කම්
ඔබේ සිහියට ලක් වන්නේ
ඔබ කැමති හෝ අකැමති වේදනාවක්
දැනෙන විට පමණි.

අව්වේ සිටින විට
අව්වට අකමැති නිසා
කයෙහි වෙනස දැනෙන නමුදු
සෙවනකට ගිය විගස කය සිහියෙන් මිදෙයි.
අව්ව නිසා කයෙහි පහළ වූ වේදනා
ඒ අප්‍රිය වේදනාව සිතින් හඳුනා ගැනීම
අව්වෙන් මිදෙන්නට ඔබ තුළ පහළ වූ විතර්ක
ඔබට නොපෙනෙයි.

සිහිය පවත්වා ගැනීමට බාධා පමුණුවන
සියලු කෙලෙසුන් සිහිය දියුණු කිරීමෙන් නැසීම නිසා
රහතන් වහන්සේගේ සිහිය පරිපූර්ණය.

රහතන් වහන්සේ
යම් අරමුණකට සිත යොදවන නමුදු
ඒ අරමුණ සහ අන් සියලුම අරමුණු නිසා
තමන් තුළ සිදු වන සියළු වෙනස් කම් ගැන
සිහියෙන් පසුවෙයි.

රහතන් වහන්සේගේ විශේෂ සිහිය
සම්පජානෝ සතියයි.

සම්පජානෝ සතිය කවරේදැයි
බුදුන් වහන්සේ විස්තර කරන්නේ මෙසේය.

1,
විදිතා වේදනා උප්පජ්ජන්ති,
විදිතා වේදනා උපට්ඨහන්ති,
විදිතා වේදනා අබ්භත්ථං ගච්ඡන්ති.
2,
විදිතා සංඥා උප්පජ්ජන්ති,
විදිතා සංඥා උපට්ඨහන්ති,
විදිතා සංඥා අබ්භත්ථං ගච්ඡන්ති.
3,
විදිතා විතක්කා උප්පප්ජන්ති,
විදිතා විතක්කා උපට්ඨහන්ති,
විදිතා විතක්කා අබ්භත්ථං ගච්‌ඡන්‌ති;

1,
දැනුවත්වම වේදනාවෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම වේදනාවෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම වේදනාවෝ අස්තයට යෙත්.
2,
දැනුවත්වම සංඥාවෝ උපදිත් ...
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  පවතිත්..
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  අස්තයට යෙත්.
3,
දැනුවත්වම විතර්කයෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම විතර්කයෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම විතර්කයෝ අස්තයට යෙත්.

සරලව
සති සම්පජන්‍ය නම්
1,
විඳින සියලු වේදනාත්
2,
දැනෙන සියලු සංඥාත්
3,
ඇතිවෙන සියලු විතර්කත්
ඇතිවෙන ආකාරයත්, පවතින ආකාරයත්
නැති වෙන ආකාරයත් පිළිබඳව
සිහියෙන් පසු වීමයි.
මේ අවස්ථාව
රාග ද්වේශ මෝහ තුනෙන්ම
විනිර්මුක්තයි.

අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තාත්
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයාත්
නිවන් දුටු ආර්යශ්‍රාවකයාත් තිදෙනෙකි.

1
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තා
එක් මොහොතක දකින්නේ
ඔහු ප්‍රිය කරන හෝ අප්‍රිය කරන
සුඛ හෝ දුක්ඛ හෝ අදුක්ඛමාසුඛ වදනා
සීමිත පරාසයක් පමණි.
ඔහුට ඒ මොහොතෙහි
සමස්ත කයෙහිම වේදනා නොපෙනෙයි.

කම් සුව විඳින
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තා
ඒ අවස්ථාවෙහි සිහියෙන් පසුවන්නේ
ඔහු ප්‍රිය කරන වේදනා සමුච්චය පමණි.
ඔහු තුළ පහළ වන්නේ රාගයයි.

හිසේ කැක්කුමක් දත් කැක්කුමක් නිසා පෙළෙන
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තාගේ සිහිය
ඒ අප්‍රිය වේදනා වලට සීමා වෙයි.
ඔහු තුළ ද්වේශය පහළ වෙයි.

2
සිහිය පිහිටුවාගනිමින්
නිවන් මගට පිවිසෙන
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තාට වඩා
බෙහෙවින් වෙනස් පුදගලයෙකි.

ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
විපස්සනා මාර්ගයෙහි ගමන් කරමින්
කාය, වේදනා, චිත්ත, ධම්ම යන
සතර පිළිබඳව සිහිය පිහිටුවාගෙන
තම කයෙහිත් තම සිතෙහිත් වෙනස්වීම් වන
වේදනා, සංඥා සහ විතර්ක පිළිබඳව
උපේක්ෂාවෙන් වෙසෙයි.

අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තා
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා බවට පත්වන්නේ
ඔහුගේ උපරිම සංවේදී බව තුළ ලබා ගන්නා
සම්පජානෝ සතිය නිසාය.

සම්පජානෝ සතිය වඩන
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයාට
බුදුන් වහන්සේ මෙසේ උපදෙස් දෙයි.

මහණෙනි,
මහණ තෙම කෙසේ වනාහි නිදිවැරීමෙහි යෙදුනේ වේ ද?

මහණෙනි,
මෙ සස්නෙහි මහණ දවල් සක්මනින් ද හිඳීමෙන් ද
නීවරණධර්‍මයන් කෙරෙන් සිත පිරිසිදු කෙරෙයි.

රෑ පළමු යම
සක්මනින් ද හිඳීමෙන් ද
නීවරණධර්‍මයන්ගෙන් සිත පිරිසිදු කෙරෙයි.

රෑ මැදියම
දකුණු පයෙහි වම්පය මඳක් හයා තබා
නැගීසිටුනා සංඥාව මෙනෙහි කොට
සම්පජානෝ සතියෙන් සිංහ ශය්‍යාව කරයි.

රෑ පැසුළුයම නැගිට
සක්මනින් ද හිඳීමෙන් ද
නීවරණධර්‍මයන් කෙරෙන් සිත පිරිසිදු කෙරෙයි.

මහණෙනි,
මෙසේ වනාහි මහණ තෙමේ නිදිවැරීමෙහි යෙදුනේ වෙයි.

මහණෙනි,
මේ ධර්‍ම තුණෙන් සමන්වාගත මහණ
අවිරුද්ධ ප්‍රතිපත්තියට පිළිපන්නේ වෙයි.
ආස්‍රවයන්ගේ ක්‍ෂය පිණිස කරුණ ද
පටන්ගන්නා ලද්දේ වෙයි.
අඞ්‌ගුත්‌තර නිකාය » තික නිපාතය » රථකාර වර්ගය

නිදි වැරීමේදී
නිදිමත ලෙස උපදින මෝහ සංස්කාර
අනිත්‍ය බව දකිමින්
සම්පජානෝ සතියෙන් පසුවීම නිසා
මෝහ සංස්කාර නිරුද්ධ වී
පුද්ගලයා පිරිසිදු වෙනවා.

"මෙසේ වනාහි මහණ තෙමේ
නිදිවැරීමෙහි යෙදුනේ වෙයි."

නිවන් මග වඩන
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා සැතපෙන විට පවා
සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙයි.

වඩාත් පැහැදිලිව කිවහොත්
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
"සැතපෙන විට පවා"
1,
දැනුවත්වම වේදනාවෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම වේදනාවෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම වේදනාවෝ අස්තයට යෙත්.
2,
දැනුවත්වම සංඥාවෝ උපදිත් ...
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  පවතිත්..
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  අස්තයට යෙත්.
3,
දැනුවත්වම විතර්කයෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම විතර්කයෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම විතර්කයෝ අස්තයට යෙත්.

ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙන අවස්ථාවෙහි
සියලු වේදනා, සංඥා, විතර්ක පිළිබඳව පවතින සිහිය නිසා
මෝහය දුරුවී ඇත.

සියලු වේදනා, සංඥා, විතර්ක පිළිබඳව
සිහියෙන් වෙසෙන නිසා රාග, ද්වේශද ඇති නොවෙයි.
එහෙයින් නව සංස්කාර ඇති වීමක් නැත.

නව සංස්කාර ඇති නොවෙන නිසා
අනුසය කෙලෙස් සංස්කාර ලෙස මතුවී
වේදනා, සංඥා, විතර්ක පහළ වුවත්
සිහියෙන් සහ උපේක්ෂාවෙන් විසීමෙන්
උපදින උපදින සංස්කාර නිරුද්ධ වීමෙන්
කෙලෙස් නැසී සිත පිරිසිදු වෙයි.

අනුසය කෙලෙස්  නැසීමට
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තා අසමත්වීම පිළිබඳව
බුදුන් වහන්සේ මෙසේ පවසන්නාහ.

මහණෙනි,
චක්ෂුසත් රූපත් නිසා චක්ෂුර්විඥානය උපදී.
(චක්ෂු, රූප, විඥාන යන) තිදෙනාගේ සඞ්ගතිය ඵස්ස වෙයි.
ස්පර්ශ ප්‍රත්‍යයෙන්
සුඛ වූ හෝ
දුඃඛ වූ හෝ
අදුක්ඛමාසුඛ වූ හෝ
වේදනාව උපදී.

හේ සුඛවේදනායෙන් පහස්නාලදුයේ සතුටු වෙයි.
සතුටු බස් කියයි. බැසගෙන සිටී.
ඔහුගේ සන්තානයෙහි රාගානුසය අප්‍රහීණ වැ සිටී.

දුඃඛ වේදනායෙන් පහස්නාලදුයේ ශොක කෙරෙයි, වෙහෙසෙයි,
පරිවේදනා කෙරෙයි, ළෙහි පැහැර හඬයි, සම්මොහයට පැමිණෙයි.
ඔහුගේ සන්තානයෙහි ප්‍රතිඝානුශය අප්‍රහීණ වැ සිටී.

අදුක්ඛමාසුඛ වේදනායෙන් පහස්නාලදුයේ
ඒ වේදනාවගේ සමුදය ද අස්තඞ්ගමය ද
ආස්වාදය ද ආදීනවය ද නිස්සරණය ද ඇතිසැටි නො දනී.
ඔහුගේ සන්තානයෙහි අවිජ්ජානුශය අප්‍රහීණ වැ සිටී.

මහණෙනි,
ඒකාන්තයෙන් හෙතෙම
සුඛවේදනායෙන් රාගානුශය දුරු නො කොට
දුඃඛවේදනායෙන් ප්‍රතිඝානුශය නාශනය නො කොට
අදුඃඛමසුඛවේදනායෙන් අවිද්‍යානුශය සමුද්ඝාතනය නො කොට
අවිද්‍යාව ප්‍රහීණ නො කොට මාර්ග ඥානවිද්‍යාව නූපදවා
ඉහාත්මයෙහි මැ වට්ටදුක්ඛය කෙළවර කරන්නේ ය
යන තෙල කරුණ නො වේ.
----- ඡ ඡක්ක සූත්‍රය -----
මජ්‌ඣිම නිකාය » උපරි පන්නාසකය » සළායතන වර්ගය

මේ සූත්‍ර පාඨයන්ට අනුව
ඉඳුරන් සහ මනස ඇසුරෙන්
අශ්‍රැතවත් පුහුදුන් තැනැත්තා
තුන් වර්ගයේ වේදනාවන්
ප්‍රිය අප්‍රිය වශයෙන් හා මෝහයෙන් ගැනීම නිසා
රාග, පටිඝ, අවිජ්ජා යන අනුසය කෙලෙස්
ඇති කරගන්නා අයුරු පැහැදිලි වෙයි.

මේ රටාවට විරුද්ධ අතට යන
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
සැතපෙන විට පවා සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙමින්
සුඛවේදනායෙන් රාගානුශය නසයි.
දුඃඛවේදනායෙන් ප්‍රතිඝානුශය නසයි.
අදුඃඛමසුඛවේදනායෙන් අවිද්‍යානුශය සමුද්ඝාතනය කරයි.

"වේදනා තුනෙකි.
සුව වේදනා ය,
දුක් වේදනා ය,
නොදුක් නොසුව වේදනා යි.
වේදනාත්‍රය පරිඥාත කල්හි
ආර්යශ්‍රාවකයාහට මත්තෙහි කටයුතු
කිසිවක් නැතැයි කියමි..

හෙතෙමේ වේදනා පිරිසිඳ දැන
කෙලෙස් රහිත වූයේ නිවනට පැමිණියේ දහම්හි පිහිටියේ
මරණින් මතු පැනවීමකට නො පැමිණේ.

මෙසේ වේදනා පිළිබඳ සිහියෙන්
අනුසය කෙලෙස් නසන ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
අවිද්‍යාව ප්‍රහීණ කොට මාර්ග ඥානවිද්‍යාව උපදවා
සියලු දුක් කෙළවර කොට නිවන් දක්නේය."

සව් කෙලෙසුන් නසා නිවන් දකින
ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා
පිරිනිවන් පාන තුරුම සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙයි.

විදසුන් වඩන ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයාට මෙන්
ඔහුට ආතාපී ගුණය අවශ්‍ය නොවෙයි.

සව් කෙලෙසුන් නසා
නිවන් සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා
1,
දැනුවත්වම වේදනාවෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම වේදනාවෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම වේදනාවෝ අස්තයට යෙත්.
2,
දැනුවත්වම සංඥාවෝ උපදිත් ...
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  පවතිත්..
දැනුවත්වම සංඥාවෝ  අස්තයට යෙත්.
3,
දැනුවත්වම විතර්කයෝ උපදිත්.
දැනුවත්වම විතර්කයෝ පවතිත්..
දැනුවත්වම විතර්කයෝ අස්තයට යෙත්.

නිවන් සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා
විඳින සියලු වේදනා
දැනෙන සියලු සංඥා
ඇතිවෙන සියලු විතර්ක
ඇතිවෙන ආකාරයත්,
පවතින ආකාරයත්, නැති වෙන ආකාරයත් පිළිබඳව
සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙයි.

සම්පජානෝ සතිමා විහරති.

නිරතුරුවම සම්පජානෝ සතියෙන් වෙසෙන
නිවන සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා සැතපෙන විට
මෝහය පදනම් වූ "නින්ද"ට නොවැටෙයි.

නිවන සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා
උවමනාවෙන් සිහිය පැවැත්විය යුතු නැත.
සව් කෙලෙසුන් නැසූ සිතේ පවතින්නේ
පිරිසිදු සම්පජානෝ සතිය පමණයි..

සම්පජානෝ සතිය
දවසේ පැය විසි හතර පුරාම
ඇවිදීම, හිඳීම, සිටීම, සැතපීම යන
සතර ඉරියව්වේදීම පවතිනවා.

ඇවිදින්නේ ඇවිදින්නෙමැයි මනාව දනියි.
සිටින්නේ සිටින්නෙමැයි මනාව දනියි.
හිඳින්නේ හිඳින්නෙමැයි මනාව දනියි.
"සැතපෙන්නේ සැතපෙන්නෙමැයි මනාව දනියි."
කය යම් යම් ආකාරයකට පිහිටාද
ඒ ඒ ආකාරය මනාව දනියි.

ඉදිරියට යාමෙහි ආපසු ඒමෙහි
සම්පජානකාරී වෙයි.
ඉදිරිය බැලීමේදී පසුපස බැලීමෙහිදී
සම්පජානකාරී වෙයි.
හැකිලීමෙහි දිග හැරීමෙහි සම්පජානකාරී වෙයි.
සිවුරු හැඳීමෙහි සිවුරු දරා සිටීමේදී
සම්පජානකාරී වෙයි.
කෑමෙහි බීමෙහි සැපීමෙහි රස විඳීමෙහි
සම්පජානකාරී වෙයි.
මල මුත්‍ර පහ කිරීමෙහි සම්පජානකාරී වෙයි.
යෑමෙහි සිටීමෙහි හිඳීමෙහි සැතපීමෙහි නිදි වැරීමෙහි
සම්පජානකාරී වෙයි.
කතා කිරීමෙහි නිහඬව හිඳීමෙහි
සම්පජානකාරී වෙයි.

නිවන සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා
කවර කාර්යයක යෙදුණත්
සමස්ත කයෙහිම වේදනා සහ
සිතෙහි සංඥා, විතර්ක සියල්ලම පිළිබඳව දැනුවත්ව
ඒ කාර්යයන්හි යෙදෙන්නේය.

අවදියෙන් සිහියෙන් සිටින කෙනෙකුට හැර
මෝහයෙන් නිදාගන්නා කෙනෙකුට
සම්පජානෝ සතිය පැවැත්විය නොහැකියි.

මෝහය සම්පූර්ණයෙන්ම නැති කළ
නිවන සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයා
නින්දට වැටෙන්නේ නෑ.
යළි ඔහු තුළ මෝහය ඇති වෙන්නෙ නෑ.
අවිද්‍යාව මොහොතකටවත් ඇති වෙන්නෙ නෑ.

නිවන සාක්ෂාත් කළ ආර්ය පුද්ගලයාගේ
කය සැතපෙනවා.
සිත සති සම්පජන්‍යයෙන් පසු වෙනවා.
නිදා ගන්නා කෙනෙකුට සති සම්පජන්‍යය නෑ.
නින්දේදී පවතින්නේ මෝහයයි.

නින්ද කියන්නෙ උපරිම මෝහයයි.

පුහුදුන් පුද්ගලයෙකුගේ සිතෙහි
රාග සංස්කාර,  ද්වේශ සංස්කාර නැත්නම්
ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකුට මෙන්
වේදනා ගැන සංඥා ගැන විතර්ක ගැන
පවතින සිහියත් නැත් නම්
ඒ සිතෙහි තියෙන්නෙ මෝහයයි..

අපි නින්ද කියන්න මනස නිදා ගන්නවාට.

අපේ මනස නොනැවතී දුවන්නෙ කෙලෙස් නිසා.
පුහුදුන් මනස දවස පුරාම නොනැවතී ක්‍රියා කරනවා.
කෙලෙස් බර මනසට ලැබෙන එකම විවේකය
රාත්‍රියෙ සිත මෝහයට පත්වෙන නින්දයි.

රාග ද්වේශ මෝහ නැසූ
රහතන් වහන්සේගේ ජීවිතයෙහි
සිත මෝහයට පත්වෙන
නින්ද නම් අත්දැකීම නොපවතී.

කෙලෙස් නැසූ මනස තියෙන්නෙ විවේකයෙන්.

කෙලෙස් නැසීමෙන් පිරිසිදු වූ
රහතන් වහන්සෙගෙ මනසට අවශ්‍ය විවේකය
දවස පුරාම තියනවා.
රහතන් වහන්සේගෙ මනස වෙහෙසෙන්නෙ නෑ.
රාත්‍රියේවත් නින්දට - මෝහයට පත් වෙන්නෙ නෑ.
රහතන් වහන්සේ සැතපෙන්නෙ කයට විවේක දෙන්නයි.
රහතන්  වහන්සේ සැතපෙන්නෙ සම්පජානෝ සතියෙන්.

රහතන්  වහන්සේ සැතපෙන විට පවා
දන්නා ලද වූ ම වේදනාවෝ උපදිත්. ... පවතිත්.. .. අස්තයට යෙත්.
දන්නා ලද වූ ම සංඥාවෝ උපදිත්. ... පවතිත්.. .. අස්තයට යෙත්.
දන්නා ලද වූ ම විතර්කයෝ උපදිත්. ... පවතිත්.. .. අස්තයට යෙත්.

බුදුන් වහන්සේ සැතපෙන්නේද
සම්පජානෝ සතියෙනි.

එක්කලෙක බුදුන් වහන්සේ
රජගහනුවර කලන්දකනිවාප නම් වූ වේළුවනාරාමයෙහි
වැඩවසන සේක.

එකල්හි බුදුන් වහන්සේ
රෑ බොහෝ වේලාවක් එළිමහනෙහි සක්මන් කොට
රෑ ඉතා අලුයම්හි පා සෝදා විහාරයට පිවිස
සඟළ සිවුර සිවුගුණ කොට පනවා
දකුණු පයෙහි වම්පය හයා තබා
"සම්පජානෝ සති ඇති ව"
නැගී සිටුනා වෙලාව මෙනෙහි කොට
දකුණැළයෙන් සිංහශය්‍යාව කළ සේක.

එකල්හි පවිටු මරු බුදුන් වහන්සේ වෙත එළඹියේ ය.
එළඹ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ගාථායෙන් කී ය:

"කිම නිදයි ද?
කුමක් හෙයින් නිදයි ද?
මළ එකකු මෙන් කුමකට නිදයි ද?
ශුන්‍යාගාරයක් මා විසින් (ලදැ) යි නිදයි ද?
කුමක් හෙයින් හිරු නැගි කල්හි නිදයි ද?"

( සම්පජානෝ සතියෙන් වැඩහුන් බුදුන් වහන්සේ...)

"යමකුගේ දැලක් බඳුවූ තෘෂ්ණාවෙන්
කිසි භවයෙක්හි පමුණුවන්නට නැද් ද,
ඒ බුදුහු සියලු උපධීන් ක්ෂය කොට සැතපෙයි..
මරුව, මෙහිලා තට කිම? "

ඉක්බිති පවිටු මරු
"භාග්‍යවත් තෙමේ මා දනී,
සුගත තෙමේ මා දනී"ය යි
දුකට පැමිණියේ නොසතුටු සිත් ඇත්තේ
එහි ම අතුරුදහන් විය.
- සංයුත්ත නිකාය සගාථ වර්ගය මාර සංයුත්තය  සුප්පති සූත්‍රය -

බුදුන් වහන්සේ කුටියෙහි සැතපෙන විට
හමුවන්නට පැමිණෙන කෙනෙකු පැමිණ
වරක් කාරා නියපිටින් අගුලට දෙවරක් තට්ටු කළ විට
උන් වහන්සේ පැමිණ දොර හරින්නේය.

බුදුන් වහන්සේත් රහතන් වහන්සේත්
සැතපෙන්නේ මෙසේය.
"දකුණු පයෙහි වම්පය හයා තබා
(දකුණු) පය මත (වම) පය මඳක් හැදැ තබා
සම්පජානෝ සති ඇති ව
නැගී සිටුනා වෙලාව මෙනෙහි කොට
දකුණැළයෙන් සිංහශය්‍යාවෙන් සැතපෙයි."

"මම රහතෙක්මි"
කියන  මුවින්ම
"මම වෙහෙස වී ඇඳට වැටුණාම
මට හොඳින් නින්ද යනවා"
කියා යම් කිසිවෙක් කියනවා නම්
ඔහුගේ රහත් බව ව්‍යාජයක්. 

=================================
සම්පජානෝ සතිය පිළිබඳ විස්තරයකි.

සම්පජානෝ සතිය 

බුදු දහමෙහි ආශ්චර්යය සහ අද්භූත ධර්මය