සිත ශූන්‍ය වීම යනු කුමක්ද?
සිත ශූන්‍ය වීම යනු
සිතුවිලි නැතිවීම ලෙස අර්ථ දැක්වේ.
වරක් පාසැල් වියේදී
ගාලු දුම්රිය ස්ථානය කෙළවරේ
කොළඹ පාරත් මාතර පාරත් හමුවන තැන
දුම්රිය පාරෙහි ගමන් කරමින් සිටි මා ඉදිරියට
සිත ශූන්‍ය වීම යනු
සිතුවිලි නැතිවීම ලෙස අර්ථ දැක්වේ.
වරක් පාසැල් වියේදී
ගාලු දුම්රිය ස්ථානය කෙළවරේ
කොළඹ පාරත් මාතර පාරත් හමුවන තැන
දුම්රිය පාරෙහි ගමන් කරමින් සිටි මා ඉදිරියට
මා ගමන් කළ පාරෙහිම
රේල් බස් එකක් පැමිණෙනු
මා දුටුවේ හදිසියෙනි
ඒ මොහොතෙහි මගේ සිත
ක්ෂණයකට නතර විය.
ඒ මොහොතෙහි මගේ හිත ශූන්‍ය විය.
ඊළඟ මොහොතෙහි සිහි එළවා ගත් මම
රේල් බස් එක එන පාර බලා
ඉන් ඉවත්වීමි.
තව මොහොතක් දෙකක්
ශූන්‍ය සිතින් පසු වුණි නම්
ඒ මගේ අවසාන මොහොත විය හැක.
හිත ශූන්‍ය වීම එවැන්නක්ද?
ඒ අවස්ථා වෙහි
මා සිතෙහි වූයේ මෝහයයි.
හිත ශූන්‍ය නම්
හිත හිස් වන්නේ
රාගයෙන් හා ද්වේශයෙනි.
එවිට ඉතිරිවන්නේ මෝහයයි.
හිත ශූන්‍ය වූ විට
පවතින්නේ මෝහය නම්
හිත ශූන්‍ය වන තැනැත්තා
පත්ව ඇත්තේ රහත්බවටද?
ළදරුවෙකුගෙ හිත වුණත් ශූන්‍යයි කියන්න බෑ.
ඔහු සියලුම අරමුණු වලට සංවේදී ඇති..
වෙන්කර හඳුනා ගන්නයි නොහැකි..
බඩගිනි වෙනවිට හඳන ඔහුළඟට
අම්මා ඇවිත් කිරි දෙන නිසා
ඔහු ටිකෙන් ටික අම්මා අරමුණු කරගෙන හඬනවා.
ඔහු තනි අරමුණු ග්‍රහණය කරගන්නවා.
ටිකෙන් ටික ලෝකයට හුරු වෙද්දි
කැමති අකැමති දේවල් ඇති වෙද්දි
සමස්තයට සංවේදී බව දුර්වල වෙනවා.
රහතන් වහන්සේ කෙනෙක්
සමස්තයට සංවේදීයි.
පිස්සෙකුගේ හිතත් ශූන්‍ය නෑ.
පිස්සෙකුගේ හිතේ වුණත් අදහස් එනවා
පිළිවෙළක් නෑ.
හිත ශූන්‍ය කිරීම
සමථ භාවනාවෙන් කරන දෙයක්..
එක අරමුණක දැහැන් ගත වෙන්න
සමථ භාවනාව උපකාර වෙනවා.
සියලු චිත්ත ශක්තිය
එක අරමුණකට එකතු කරලා
ඒ අරමුණත් ඉවත් වුණාම
හිත හිස් වෙනවා..
කය ගැන සිහිය නැතිව
ආනාපාන සතිය වැඩුවත්
හිත හිස් වෙනවා..
තමන්ගේ කය ගැන,
සතර ඉරියව්ව ගැන
අවශේෂ ඉරියව් ගැන,
පටිකූල මනසිකාරය.
ධාතු මනසි කාර ආදියත්
වේදනා වර්ග හයත්
සිත් වර්ග ගණණාවක්,
පංච නීවරණ ආදියත් පිළිබඳ
සිහිය දියුණු කරගෙන රහත් වන කෙනෙක්
කෙලෙසුන්ගෙන් සිත පිරිසිදු කර ගනියි.
සිත කෙලෙසුන්ගෙ පිරිසිදු වුවද
ඔහුට කයට දැනෙන සියල්ලම
සාමාන්‍ය කෙනෙකුට
දැනෙන අයුරින්ම දැනෙන බව
බුදුන් වහන්සේ පැහැදිලිව කියා ඇත.
ඒ අනුව
හිත හිස් කරගැනීමෙන්
තමන් රහත් වුණා යැයි
මුලාවන පුද්ගලයන්
මනස මෝහයෙන් පවතින අවස්ථාව
රහත් බව ලෙස වරදවා වටහාගෙන
ඒ වැරදි අවබෝධය නිසා
තමන්ගේ රූකඩ රහත් බවට පණ දෙන්නට
ත්‍රිපිටකය වෙස්මුහුණක් සේ භාවිතා කරනු
අපට දැකිය හැක.
තමන් රහත් යයි
ඒත්තු ගන්වන්නට කෙනෙකු දක්ෂ නම්
ඔහු රහත් ලෙස පිළිගන්නට
බුදු දහම නොදන්නා
පන්සිල්වත් නොරකින බෞද්ධයන්
මැළි නොවෙයි..
ඒ රහත් බව මාර්කට් කරගෙන
ජීවිකාව සපයා ගන්න පිරිසක්
ඒ බොරුව සැබෑවක් ලෙස පෙන්වන්නට
සැදී පැහැදී සිටීමද අරුමයක් නොවේ.
ව්‍යාජ රහතෙකු
සැබෑ ලෙසම රහත් යයි සිතන
අවංක බොළඳ අනුගාමිකයන්ද,
දැන දැනම බොරුව පවත්වාගෙන යන
කූට සහචර ගෝල පිරිසද
ඔහුගේ බොරුව සැක කරන නමුත්
තීරණයකට නොපැමිණි පිරිසද
ඔහු මොකෙක් වුවත් කම් නැතැයි සිතන
බහුතර පිරිසද
මේ බොරුව පවත්වාගෙන යන්නට
ඍජුව හෝ අනියමින් දායක වෙති.
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුට
විනයානුකූලව රහත් බව පැවසීමට අවසර ඇත්තේ
උප සම්පදාවූ භික්ෂුවකට පමණි.
එහෙත් පච රහතෙකුට සීමා නැත.
පුහුදුන් මනසක කාම භෝගී බව මත
රහත්බව පැවසීමෙන් ලබන ලාභ සත්කාර
යස ඉසුරු සාධාරණීකරණය කරන්නට
පච රහතා
පවතින ධර්මය ඇසුරෙන්
නව ධර්මයක් ගොඩ නැගිය යුතුය.
නව ධර්මය පතුරුවන්නට
සම්ප්‍රදාය බිඳිය යුතුය.
මේ එවැනි අසද්ධර්මයකි.
මේ තියෙන්නෙ හිස් වචන පෙළක්.
කිසිම කෙනෙකුට මෙහි අරුතක් ගන්න බැහැ.
ඉස්සරහ ඉන්න පිරිස රඳවාගන්න කළ
බොනිකර තරුවක්.
මේ බොරුවලින් මත් වෙන අයට
ඇත්ත පෙනෙන්නෙ නෑ.
---------------------------------------------------------------
පච රහතාට ශීලය අවශ්‍ය නැත.
විනය රකින්නාක් මෙන් පෙන්වන
පච රහතා විනය බිඳුණවිට
ඇවැත් පිරියම් කළ හැකි බව කියයි.
බැරි නම් රහත් බලයෙන් නොසලකා හැරිය හැක.
තමන්ගේ ධර්මය හුවා දක්වන්නට
පච රහතා ත්‍රිපිටක ධර්මය පවා වෙනස් කරයි.
තමන්ට වාසි නම් ත්‍රිපිටකය සත්‍යයි.
අවාසි නම් ත්‍රිපිටකය බොරුවකි.
මේ සියල්ල කළ හැක්කේ
ශ්‍රද්ධා සීල හිරි ඔතප් ආදී ගුණ
ශූන්‍ය වූ සිතක් ඇති ව්‍යාජ රහතාට පමණි.
සාමාන්‍ය කෙනෙකු ලෙස හැසිරෙන හෙයින්
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකු හඳුනා ගැනීම
දහම සමීපව ඇසුරු කරන්නෙකුට වුවද
අතිශයින් අපහසුය.
බුදුන් වහන්සේ සොයා පැමිණි පුක්කුසාති රජුට
ගිනිහල් ගෙයකදී බුදුන් වහන්සේ හමුවිය.
ඔහු ධර්මය අසන්නට
බුදුන් වහන්සේ සොයන බව පැවසූ විට
" ඒ ධර්මය මම දෙසන්නෙමැයි"
සප්ත විභංග සූත්‍රය දෙසූ විට
ඔහු උන්වහන්සේ හඳුනා ගත්තේ
ධර්ම දේශනයෙහි ව්‍යක්ත භාවයෙනි.
එසේම
ඇසූ පිරූ තැන් ඇති ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකුට
ව්‍යාජ රහතෙකුගේ ධර්මයට සවන් දීමෙන්
ඔහු බොරු කාරයෙක් බව පසක් කළ හැක.
සාමාන්‍ය සැදැහැවතෙකුට වුවද
පච රහතෙකු හඳුනා ගැනීම
අපහසු නැත.
හිත ශූන්‍ය වීම සාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ.
හිත ශූන්‍ය වූ කෙනෙකු තුළ
කුඩා ළමයෙකුගේ වැනි
ප්‍රියජනක බොළඳ ස්වභාවයක් ඇත.
ඔහු කුඩා දරුවෙකු මෙන්
නොදැමුණු මැර ස්වභාවයකින්ද
හැසිරිය හැක.
එහෙත් හිත ශූන්‍ය පච රහතෙකු තුළ
සැබෑ රහතන් වහන්සේලා තුළ දක්නට ලැබෙන
ශ්‍රද්ධා ශීල හිරි ඔතප් ආදී සත්පුරුෂ ගුණ දක්නට නැත.
පච රහතා තම වාසියට ඕනෑම දෙයක් කිව හැක
ඕනෑම දෙයක් කළ හැක.
වරක් සැරියුත් තෙරුන් වහන්සෙ
ගෝල නමකට කමටහන් දෙන වෙලාවක
බුදුන් වහන්සේ එතනින් යන්න ඇවිත්
" ඇයි සැරියුත්, ඒ භික්ෂුව
ඔහුගෙ කාර්යය හමාර කරලනෙ ඉන්නෙ.
ඇයි ඔහු වෙහෙසවන්නෙ" කියා
අහල තියනවා.
සැරියුත් තෙරුන් වහන්සේටවත්
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙක්
හඳුනා ගන්න බෑ..
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකු හඳුනා ගැනීම
බුදුන් වහන්සේට පමණක් කළ හැක්කකි.
පච රහතා හඳුනා ගැනීම ඔබටත් කළ හැක.
රේල් බස් එකක් පැමිණෙනු
මා දුටුවේ හදිසියෙනි
ඒ මොහොතෙහි මගේ සිත
ක්ෂණයකට නතර විය.
ඒ මොහොතෙහි මගේ හිත ශූන්‍ය විය.
ඊළඟ මොහොතෙහි සිහි එළවා ගත් මම
රේල් බස් එක එන පාර බලා
ඉන් ඉවත්වීමි.
තව මොහොතක් දෙකක්
ශූන්‍ය සිතින් පසු වුණි නම්
ඒ මගේ අවසාන මොහොත විය හැක.
හිත ශූන්‍ය වීම එවැන්නක්ද?
ඒ අවස්ථා වෙහි
මා සිතෙහි වූයේ මෝහයයි.
හිත ශූන්‍ය නම්
හිත හිස් වන්නේ
රාගයෙන් හා ද්වේශයෙනි.
එවිට ඉතිරිවන්නේ මෝහයයි.
හිත ශූන්‍ය වූ විට
පවතින්නේ මෝහය නම්
හිත ශූන්‍ය වන තැනැත්තා
පත්ව ඇත්තේ රහත්බවටද?
ළදරුවෙකුගෙ හිත වුණත් ශූන්‍යයි කියන්න බෑ.
ඔහු සියලුම අරමුණු වලට සංවේදී ඇති..
වෙන්කර හඳුනා ගන්නයි නොහැකි..
බඩගිනි වෙනවිට හඳන ඔහුළඟට
අම්මා ඇවිත් කිරි දෙන නිසා
ඔහු ටිකෙන් ටික අම්මා අරමුණු කරගෙන හඬනවා.
ඔහු තනි අරමුණු ග්‍රහණය කරගන්නවා.
ටිකෙන් ටික ලෝකයට හුරු වෙද්දි
කැමති අකැමති දේවල් ඇති වෙද්දි
සමස්තයට සංවේදී බව දුර්වල වෙනවා.
රහතන් වහන්සේ කෙනෙක්
සමස්තයට සංවේදීයි.
පිස්සෙකුගේ හිතත් ශූන්‍ය නෑ.
පිස්සෙකුගේ හිතේ වුණත් අදහස් එනවා
පිළිවෙළක් නෑ.
හිත ශූන්‍ය කිරීම
සමථ භාවනාවෙන් කරන දෙයක්..
එක අරමුණක දැහැන් ගත වෙන්න
සමථ භාවනාව උපකාර වෙනවා.
සියලු චිත්ත ශක්තිය
එක අරමුණකට එකතු කරලා
ඒ අරමුණත් ඉවත් වුණාම
හිත හිස් වෙනවා..
කය ගැන සිහිය නැතිව
ආනාපාන සතිය වැඩුවත්
හිත හිස් වෙනවා..
තමන්ගේ කය ගැන,
සතර ඉරියව්ව ගැන
අවශේෂ ඉරියව් ගැන,
පටිකූල මනසිකාරය.
ධාතු මනසි කාර ආදියත්
වේදනා වර්ග හයත්
සිත් වර්ග ගණණාවක්,
පංච නීවරණ ආදියත් පිළිබඳ
සිහිය දියුණු කරගෙන රහත් වන කෙනෙක්
කෙලෙසුන්ගෙන් සිත පිරිසිදු කර ගනියි.
සිත කෙලෙසුන්ගෙ පිරිසිදු වුවද
ඔහුට කයට දැනෙන සියල්ලම
සාමාන්‍ය කෙනෙකුට
දැනෙන අයුරින්ම දැනෙන බව
බුදුන් වහන්සේ පැහැදිලිව කියා ඇත.
ඒ අනුව
හිත හිස් කරගැනීමෙන්
තමන් රහත් වුණා යැයි
මුලාවන පුද්ගලයන්
මනස මෝහයෙන් පවතින අවස්ථාව
රහත් බව ලෙස වරදවා වටහාගෙන
ඒ වැරදි අවබෝධය නිසා
තමන්ගේ රූකඩ රහත් බවට පණ දෙන්නට
ත්‍රිපිටකය වෙස්මුහුණක් සේ භාවිතා කරනු
අපට දැකිය හැක.
තමන් රහත් යයි
ඒත්තු ගන්වන්නට කෙනෙකු දක්ෂ නම්
ඔහු රහත් ලෙස පිළිගන්නට
බුදු දහම නොදන්නා
පන්සිල්වත් නොරකින බෞද්ධයන්
මැළි නොවෙයි..
ඒ රහත් බව මාර්කට් කරගෙන
ජීවිකාව සපයා ගන්න පිරිසක්
ඒ බොරුව සැබෑවක් ලෙස පෙන්වන්නට
සැදී පැහැදී සිටීමද අරුමයක් නොවේ.
ව්‍යාජ රහතෙකු
සැබෑ ලෙසම රහත් යයි සිතන
අවංක බොළඳ අනුගාමිකයන්ද,
දැන දැනම බොරුව පවත්වාගෙන යන
කූට සහචර ගෝල පිරිසද
ඔහුගේ බොරුව සැක කරන නමුත්
තීරණයකට නොපැමිණි පිරිසද
ඔහු මොකෙක් වුවත් කම් නැතැයි සිතන
බහුතර පිරිසද
මේ බොරුව පවත්වාගෙන යන්නට
ඍජුව හෝ අනියමින් දායක වෙති.
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුට
විනයානුකූලව රහත් බව පැවසීමට අවසර ඇත්තේ
උප සම්පදාවූ භික්ෂුවකට පමණි.
එහෙත් පච රහතෙකුට සීමා නැත.
පුහුදුන් මනසක කාම භෝගී බව මත
රහත්බව පැවසීමෙන් ලබන ලාභ සත්කාර
යස ඉසුරු සාධාරණීකරණය කරන්නට
පච රහතා
පවතින ධර්මය ඇසුරෙන්
නව ධර්මයක් ගොඩ නැගිය යුතුය.
නව ධර්මය පතුරුවන්නට
සම්ප්‍රදාය බිඳිය යුතුය.
මේ එවැනි අසද්ධර්මයකි.
මේ තියෙන්නෙ හිස් වචන පෙළක්.
කිසිම කෙනෙකුට මෙහි අරුතක් ගන්න බැහැ.
ඉස්සරහ ඉන්න පිරිස රඳවාගන්න කළ
බොනිකර තරුවක්.
මේ බොරුවලින් මත් වෙන අයට
ඇත්ත පෙනෙන්නෙ නෑ.
---------------------------------------------------------------
පච රහතාට ශීලය අවශ්‍ය නැත.
විනය රකින්නාක් මෙන් පෙන්වන
පච රහතා විනය බිඳුණවිට
ඇවැත් පිරියම් කළ හැකි බව කියයි.
බැරි නම් රහත් බලයෙන් නොසලකා හැරිය හැක.
තමන්ගේ ධර්මය හුවා දක්වන්නට
පච රහතා ත්‍රිපිටක ධර්මය පවා වෙනස් කරයි.
තමන්ට වාසි නම් ත්‍රිපිටකය සත්‍යයි.
අවාසි නම් ත්‍රිපිටකය බොරුවකි.
මේ සියල්ල කළ හැක්කේ
ශ්‍රද්ධා සීල හිරි ඔතප් ආදී ගුණ
ශූන්‍ය වූ සිතක් ඇති ව්‍යාජ රහතාට පමණි.
සාමාන්‍ය කෙනෙකු ලෙස හැසිරෙන හෙයින්
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකු හඳුනා ගැනීම
දහම සමීපව ඇසුරු කරන්නෙකුට වුවද
අතිශයින් අපහසුය.
බුදුන් වහන්සේ සොයා පැමිණි පුක්කුසාති රජුට
ගිනිහල් ගෙයකදී බුදුන් වහන්සේ හමුවිය.
ඔහු ධර්මය අසන්නට
බුදුන් වහන්සේ සොයන බව පැවසූ විට
" ඒ ධර්මය මම දෙසන්නෙමැයි"
සප්ත විභංග සූත්‍රය දෙසූ විට
ඔහු උන්වහන්සේ හඳුනා ගත්තේ
ධර්ම දේශනයෙහි ව්‍යක්ත භාවයෙනි.
එසේම
ඇසූ පිරූ තැන් ඇති ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකුට
ව්‍යාජ රහතෙකුගේ ධර්මයට සවන් දීමෙන්
ඔහු බොරු කාරයෙක් බව පසක් කළ හැක.
සාමාන්‍ය සැදැහැවතෙකුට වුවද
පච රහතෙකු හඳුනා ගැනීම
අපහසු නැත.
හිත ශූන්‍ය වීම සාමාන්‍ය දෙයක් නොවේ.
හිත ශූන්‍ය වූ කෙනෙකු තුළ
කුඩා ළමයෙකුගේ වැනි
ප්‍රියජනක බොළඳ ස්වභාවයක් ඇත.
ඔහු කුඩා දරුවෙකු මෙන්
නොදැමුණු මැර ස්වභාවයකින්ද
හැසිරිය හැක.
එහෙත් හිත ශූන්‍ය පච රහතෙකු තුළ
සැබෑ රහතන් වහන්සේලා තුළ දක්නට ලැබෙන
ශ්‍රද්ධා ශීල හිරි ඔතප් ආදී සත්පුරුෂ ගුණ දක්නට නැත.
පච රහතා තම වාසියට ඕනෑම දෙයක් කිව හැක
ඕනෑම දෙයක් කළ හැක.
වරක් සැරියුත් තෙරුන් වහන්සෙ
ගෝල නමකට කමටහන් දෙන වෙලාවක
බුදුන් වහන්සේ එතනින් යන්න ඇවිත්
" ඇයි සැරියුත්, ඒ භික්ෂුව
ඔහුගෙ කාර්යය හමාර කරලනෙ ඉන්නෙ.
ඇයි ඔහු වෙහෙසවන්නෙ" කියා
අහල තියනවා.
සැරියුත් තෙරුන් වහන්සේටවත්
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙක්
හඳුනා ගන්න බෑ..
සැබෑ රහතන් වහන්සේ කෙනෙකු හඳුනා ගැනීම
බුදුන් වහන්සේට පමණක් කළ හැක්කකි.
පච රහතා හඳුනා ගැනීම ඔබටත් කළ හැක.
